Twee wildvreemde types stappen je lokaal binnen en roepen: wat kan er hier beter, en wel nú. ‘Hack je les!’ heet deze aanpak. Enkele docenten hebben het al meegemaakt. Straks op heel Windesheim?
‘Ze kwamen heel energiek binnen, met veel power!’ Docent Vincent Radewalt werd in oktober het “slachtoffer” van Bertram Loth en Femke Cnossen. Zij zijn de mensen achter het initiatief ‘Hack je les!’, een van de tien ideeën voortgekomen uit de Nationale Denktank 2016. ‘Hack je les!’ wil onderwijsverbetering stimuleren ‘van onderaf’, door docenten en studenten echt te overvallen met de vraag hoe het allemaal beter kan. Radewalt: ‘De hackers presenteerden direct hun vraag: als je de opleiding opnieuw zou inrichten, wat zou je dan anders doen? Daarna moesten de studenten in groepjes uit elkaar, en een van de twee hackers schreef alles op wat er vanuit die groepjes werd geroepen.’
Geen vage plannen
Docent Karen Gerwig werd (tijdens een les rapportagetechniek aan studenten logistic engineering) écht overvallen door de hackers: ‘Ik was nog maar nauwelijks begonnen. Ze kwamen binnen met heel veel positieve energie, dat moet ik wel zeggen. Ze hadden flipover-vellen bij zich, en ze keerden zich direct tot de studenten. Een van de hackers vertelde over zijn studententijd, waar hij tegenaan was gelopen. En dat waren ook de vragen die ze aan de studenten stelden. Wat kan beter? Hoe zou je dat kunnen aanpakken?’
Wat Radewalt vooral kan waarderen is dat het niet bij vage plannen mocht blijven: ‘Toen alles genoteerd was, stelden ze de studenten de vraag: wat zijn nu de belangrijkste drie punten én – en dat vond ik héél sterk – wat gaan jullie daar nú aan doen om dat te verbeteren? Toen werd het even stil. De hackers zeiden ook: we gaan niet weg voordat er een concreet plan ligt. Al snel kwamen er wel ideeën naar voren. De studenten werden écht aan het roer gezet en – met mij – verantwoordelijk gemaakt voor de uitvoering. Dat is het sterke aan deze methode: studenten bepalen wat belangrijk is én ze worden direct in actie gezet.’
Dat was in oktober, en wat is er sindsdien gebeurd? Radewalt: ‘In de daaropvolgende bijeenkomsten kwamen we er steeds even op terug en inmiddels zijn twee van de drie actiepunten ook uitgevoerd; het derde vraagt wat meer tijd.’ Hoorde hij tijdens de hack iets nieuws over de opleiding? ‘Niet echt. Maar ik ben dan ook iemand die studenten regelmatig vraagt hoe het gaat, wat de knelpunten zijn. Maar het was zeker heel nuttig.’
Kwetsbaar opstellen
Zo kijkt Felicity Kloen er ook op terug. Ze is student social work. Haar les (een bijeenkomst van de learning community bij IBT) werd gehackt na de tweede toetsweek: ‘Ze kwamen erg enthousiast over. Ze wisten wat ze aan het doen waren. En iedereen was betrokken. Deze aanpak gaf ons ook een stem. En dat was erg fijn om te zien. Het was een onderbreking waardoor we een kans voor ons om iets te veranderen.’ En is er ook iets veranderd? Kloen: ‘Zeker. Bijvoorbeeld in Mens en Gedrag hebben we nu meer theorieles, wat erg nuttig is.’
Beide docenten hebben ook wel een puntje van kritiek. Gerwig: ‘‘Ik had verwacht dat het meer over mijn eigen les zou gaan. Dat had ik interessanter en leuker gevonden. Het ging van begin af aan niet specifiek over mijn les, over wat de studenten van deze les vonden. Het ging veel meer over de opleiding in het algemeen. En wat dat betreft hadden mijn studenten weinig op te merken. Het team van ‘Hack je les!’ stond daar wel van te kijken, maar ze waren bij mij dus snel klaar.’ Ook Radewalt had aanvankelijk de verwachting dat het over zijn les zou gaan. ‘Dat was niet het geval en dat vond ik toch wel een beetje teleurstellend. Maar ik begrijp van de organisatoren dat ze daar bewust voor kiezen. Dat concreet inzoomen op de les kan voor veel docenten te confronterend zijn, en studenten hebben in zo’n situatie ook moeite om vrijuit te spreken. Ik denk ook dat veel docenten daar niet happig op zullen zijn. Je moet je toch kwetsbaar opstellen.’
Mondige studenten
Kloen denkt dat voor de studenten geen probleem zal zijn: ‘Ik denk dat het zeker weten wel mogelijk is om kritiek te geven op de eigen les. Zeker bij IBT, omdat we daar acht uur per week van hebben en het onze belangrijkste les is. Ik denk dat de meeste docenten er wel open voor staan. We leren bij social work ook hoe belangrijk onze stem is.’
‘Hack je les!’ zou een gewoonte moeten worden. Een van de manieren om de kwaliteit van het onderwijs aan de orde te stellen. Is het wat dat betreft een aanwinst? Radewalt denkt van wel: ‘Bij veel vormen van evaluatie wordt de inhoud door docenten bepaald. Bij ‘Hack je les!’ doen de studenten dit. En wanneer studenten betrokken worden bij brede onderwijsevaluaties komt het vaak neer op de pro-actieve mondige studenten. Bij deze aanpak doen écht alle studenten mee. Je kunt je niet terugtrekken – daar zorgen ze wel voor!’
Gerwig heeft zo haar twijfels bij de aanpak: ‘Als we dit op Windesheim vaker gaan doen, denk ik dat meer aandacht voor de eigen beter zou zijn. Voor een discussie over de opleiding in het algemeen hoef je geen les te verstoren. Dan kun je net zo goed, of misschien wel beter, een aantal docenten en studenten bij elkaar brengen.’ Radewalt gaat daarin mee: ‘Ik zou het prima vinden als deze aanpak over heel Windesheim werd uitgerold maar misschien tóch iets meer ingaan op de eigen les. En misschien kun je afspreken dat docenten waarvan de les gehackt is, daarna de les van een collega, in een ander domein, mogen hacken. Zo’n domein overstijgende kennismaking is, weet ik, altijd leerzaam. Het is dan wel belangrijk om die collega’s actief te benaderen en zélf voor te stellen dat je hun les komt hacken. Als je het initiatief om gehackt te worden bij de docenten zelf laat liggen, komt het hier niet van de grond. denk ik.’ (MH)
Voor meer informatie over ‘Hack je les!’ kun je contact opnemen met projectleider Mark Boiten.
